بررسی نقدهای مطرح شده بر پیمایش شاخص‌های تلاوت روزانه قرآن

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی رادیو قرآن ؛ احمد جمالی گندمانی كارشناس دبیر خانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی كشور در برنامه افق رادیو قرآن 6 آذر 1400 درباره پیمایش صورت گرفته در مورد شاخص‌های تلاوت روزانه قرآن و نقدهای مطرح شده در مورد شائبه‌دار بودن سرانه قرآن‌خوانی گفت : ایشان ابتدای این گفت‌وگو با اشاره به اینكه پیمایش شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی تفاوتی با پیمایش‌های مرسوم در حوزه‌های دیگر دارد، گفت: در این پیمایش نیات، رفتار و اعمال قرآنی مردم پیمایش می‌شود، ضمن اینكه پیمایش واقعی و سنجش واقعی همانی است كه خداوند در قرآن كریم می‌فرماید «وَالْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَئِكَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ بِمَا كَانُوا بِآیَاتِنَا یَظْلِمُونَ» و یا در سوره مباركه انبیا می‌فرماید اگر قرار است حسابرسی باشد، ما برای حسابرسی كفایت می‌كنیم. «وَنَضَعُ الْمَوَازِینَ الْقِسْطَ لِیَوْمِ الْقِیَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَیْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِینَ».
وی در ادامه از افرادی كه طی روزهای گذشته نسبت به نتایج این پیمایش اظهار نظر كرده‌اند قدردانی كرد و گفت: این پیمایش بیشتر در راستای مدیریت و برنامه‌ریزی فعالیت‌های قرآنی و وظایفی كه اسناد و نهادهای بالادستی در راستای رشد برنامه‌های قرآنی و پیامدسنجی آنها بر ما تكلیف كرده‌اند، صورت گرفته است.
مشاور طرح سنجش شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به تشریح فرایند این پیمایش و نحوه رسیدن به شاخص‌ها پرداخت و بیان كرد: بعد از تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی در سال 1388 كه وظیفه نخست آن تدوین و تصویب شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی بود، سه طرح پژوهشی در حوزه شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی انجام گرفت كه یكی از آنها بحث تبیین شاخص‌های مطلوب توسعه فرهنگ قرآنی در سال 88 بود. این پیمایش از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین سعید بهمنی انجام شد. در ادامه در سال 91 پژوهش شاخص‌های ارزیابی موفقیت نظام قرآنی كشور با توجه به منشور انجام شد و در سال 96 نیز پژوهش دیگری با عنوان آینده پژوهی فعالیت‌های قرآنی و شناسایی و اولویت‌بندی مسائل و چالش‌های نظام توسعه فرهنگ قرآنی انجام شد.جمالی گندمانی اظهار كرد: بعد از انجام این پژوهش‌ها سلسلسه نشست‌هایی در دبیرخانه انجام شد و پس از آن در سال 1399 كلیات شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی كه شامل شش شاخص كلی بود به تصویب رسید و دبیرخانه شورای توسعه نیز موظف شد نسبت به پیمایش این شاخص‌ها و ارائه گزارش اقدام كند. این شش شاخص شامل «میزان سواد پایه قرآنی»، «میزان انس افراد با قرآن»، «میزان استفاده روزانه افراد از محتوای قرآنی رسانه‌ها و فضای مجازی»، «میزان انس و ارتباط خانواده‌ها با قرآن»، «میزان پایبندی اقشار جامعه با آموزه‌های قرآنی» و «میزان منابع مالی حاصل از وقف و امور خیریه در فعالیت‌های قرآنی» است.
كارشناس دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح كرد: نكته دیگر كه پیش زمینه انجام این پیمایش بود، این است كه سال 1398 دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگ قرآنی تكلیف كرد كه شورای توسعه به صورت سالانه كتاب سال قرآن را تدوین كند. تأكید بر این بود كه بخش اصلی و عمده این كتاب منعكس كننده نتایج پیمایش شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی باشد. اولین كتاب سال در سال 1398 تدوین شد، با توجه به اینكه در آن سال پیمایشی انجام نشده بود و نتایجی در دست نبود تنها به انتشار گزارش عملكرد دستگاه‌ها در این كتاب اكتفا شد. كتاب قرآن سال 99 نیز مشتمل بر گزارش فعالیت‌های 60 دستگاه بود. از سال 1400 به بعد بخش عمده‌ای از كتاب سال قرآن شامل انعكاس نتایج پیمایش شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی و بخش دیگر گزارش انعكاس دستگاه‌ها خواهد بود. این پیمایش باید هر سال تكرار شود تا وضعیت به صورت سالانه مورد مقایسه قرار بگیرد.
مشاور طرح سنجش شاخص‌های توسعه فرهنگ قرآنی در پاسخ به سوالی در مورد میزان سلیقه ای بودن شاخص‌های تدوین شده، گفت: بعد از اینكه شاخص‌ها به تصویب رسید از اواخر سال 1399 و در دبیرخانه شورای توسعه كارگروهی مشتمل بر كارشناسان دبیرخانه و كارشناسان صاحب نظر حوزه علوم اجتماعی و مدیریت تشكیل شد. بر همین اساس می‌تواند با قطعیت اظهار كرد كه این شاخص‌ها نه تنها به دور از سلیقه‌های شخصی تدوین شده، بلكه چند صد نفر در فرایند تصویب شاخص‌ها و طراحی آن دخیل بوده‌اند.
وی افزود: بعد از برگزاری جلسات متعدد طی چند ماه، از شش شاخص تصویب شده پرسشنامه‌ای 40 سوالی استخراج شد. د…